انبیاء و اولیاء الهی آنچنان که باید شناخته نشدند و کم تر کسی از اسرار و احوال و مراتب قرب و کمال آن بزرگواران آگاه شد.
جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد
همسری با انبیا برداشتند اولیا را همچو خود پنداشتند
گفته اینک ما بشر ایشان بشر ما و ایشان بسته خوابیم و خور
مولا علی علیه السلام، آن چنان که در نهج البلاغه(حکمت 147) آمده است، دست کمیل را گرفته به بیرون شهر برد؛ آه سردی از سینه کشید آنگاه اشاره به سینه مبارکش کرده و فرمود:« إِنَّ هَاهُنَا لَعِلْماً جَمّاً لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً». اینجا علوم فراوانی نهفته است؛ افسوس که حاملانی برای آن نمی یابم!
شیخ شهاب الدین سهروردی تمثیل «هدهد» و «بومان» را در رساله «لغت موران» برای بیان غربت برگزیدگان حقّ بیان کرده و در ذیل آن به برخی فرمایشات مولای متّقیان (یا عبارات نزدیک به آن) تمسّک جسته است:
«هد هد به غایت بصر مشهور است. وقتی در میان بومان افتاد بر سبیل ره گذر.تنفّس صَعدائی می کرد و می گفت:« انّ فی بین جنبی لعلماً جماً لو ابذله لاُقتل»، « لو کشف الغطاء مازددت یقیناً»
خلاصه داستان آن است که «هدهد» که به بصیرت و بینایی شُهره است درمسیر خویش به جغدها برخورد کرده، مدّتی را در لانه آنان گذراند؛ چون هنگام روز خواست به راه خویش ادامه دهد، جغد ها که هنرشان روزکوری است وی را به بدعت و روزبینی که در دید آنان گناهی بس بزرگ بود متّهم ساخته و نزدیک بود با منقار و مِخلب خویش چشم هدهد کور سازند! کار به جایی کشید که هدهدِ بینا چشم بر هم نهاد و تظاهر به نابینایی کرد!
مقصود شیخ اشراق آن است که انبیاء و امامان در غربت جهل مردمان روزگار گرفتار بوده و ناگزیر به گونه ای سخن گفته اندکه قدر عقول و فهم آنان باشد نه کُنه عقل و معرفت خودِ آن بزرگواران.
درباره این سایت